-
Końcówka -mi
30.12.202030.12.2020Dzień dobry,
wiadomo, że w narzędniku liczby mnogiej mamy kilkanaście wyjątków z końcówką -mi (ludźmi, braćmi, gośćmi, dziećmi itp.). Interesuje mnie odpowiedź na pytanie, czy dawniej takich słów z końcówką -mi było więcej i od czego zależało, czy dane słowo ma końcówkę -mi czy -ami?
Serdecznie pozdrawiam i ukłony przesyłam
Tobiasz Bimbalski
-
Kto jest winny czego? Być winnym – kilka uwag o pochodzeniu frazy
22.07.202122.07.2021Proszę o szersze opisanie pod kątem etymologicznym znaczenia wyrażenia być winnym czegoś.
Dziękuję.
-
lancknecht
21.11.202321.11.2023Dzień dobry, niestety, w przypadku hasła lancknecht (https://sjp.pwn.pl/sjp/lancknecht;2565581.html) zaistniał błąd. Nazwa wywodzi się od „landu”, a nie od „lancy” (będącej, nawiasem mówiąc, bronią kawalerii). Stąd też poprawny, akceptowany na całym świecie termin do „landsknecht”. W Polsce błąd popełnił Marek Plewczyński w książce „Daj nam Boże sto lat wojny”, przez co rozpropagował niepoprawną wersję. Pozdrawiam, Michał Faszcza (Uniwersytet Śląski)
-
Litera x w polszczyźnie
2.02.20232.02.2023Szczęść Boże!
Pragnąłbym zapytać o literę „x” w języku polskim. Mianowicie, coraz częściej spotykam się z zapisem wyrazów, np. „ksiądz” czy „książka”, właśnie przez literę „x” („xiądz”, „xiążka"). Czy taki zapis jest poprawny?
Słyszałem, że dawniej litera ta występowała w języku polskim w tych właśnie wyrazach, czego pozostałością mają być skróty „x.” (Ksiądz) oraz „WXL” (Wielkie Księstwo Litewskie).
Z wyrazami szacunku
Bartosz K.
-
nimfy13.11.200613.11.20061. Czy nimfa jest boginią? 2. Czy Io była nimfą?
Mała encyklopedia kultury antycznej (PWN, 1990) mówi, że nimfy „uważane za córki Zeusa” to „boginie niższego rzędu” – a te od innych ojców?
Czy nazwanie bogini niższego rzędu boginią bez przydawki jest nadużyciem? (Por. mistrz świata i mistrz świata juniorów).
Do nimf zaliczono m.in. córki Okeanosa. Io była jego wnuczką przez ojca Inachosa. Nimfą nazywa Io tylko Wikipedia, inne (PWN, Kopaliński) omijają to słowo. Stąd wątpliwości. -
pałażnik, połaźnik, podłaźnik29.11.200629.11.2006W płd.-wsch. Polsce używany jest wyraz bałażnik (albo pałażnik – próbuję to ustalić), związany ze zwyczajami świątecznymi. Nie udało mi się tego wyrazu znaleźć w żadnym słowniku (nawet w Doroszewskim i Brücknerze) ani w Google, więc albo nie taka forma, albo wyraz mało znany. Prawdopodobnie jest to albo każdy kolędnik, albo pierwsza osoba, która po Nowym Roku przekroczy próg mieszkania. Czy mogę liczyć na Państwa pomoc?
-
pan
2.03.20232.03.2023Szanowni Państwo
Chciałem się zapytać o sens używania we współczesnej polszczyźnie słowa Pan. Pan o ile dobrze rozumiem oznaczał władcę. Na przykład niewolnik ma Pana, do króla można było powiedzieć „mój Panie”, Bóg jest władcą, czyli Panem, albo chłopi mieli Panów, czyli władców szlachciców. Teraz poza religią nie widzę logicznego sensu używania tego słowa. Zwłaszcza w państwie demokratycznym, w ustroju antyPanów, czyli antywładców, gzie lud a nie Pan ( władca ) ma rządzić.
Pozdrawiam
-
Piotruś Pan 14.06.201814.06.2018Słownik podaje, że nazwę własną Piotruś Pan należy odmieniać w Msc. jako Piotrusiu Panu. Jednak człon Pan pochodzi od bożka Pana, dlaczego więc nie odmienia się go jako Panie? Czy jest to wyrównanie do polskiego zwrotu typu pan Piotr?
Z góry dziękuję i pozdrawiam serdecznie
Iwona
-
Pochodzenie słowa rzeczywistość
28.07.202128.07.2021Szanowni Państwo,
chciałbym się dowiedzieć, jaka jest etymologia słowa rzeczywistość.
Pozdrawiam
-
po lwiemu21.05.201321.05.2013Robimy coś po swojemu lub po bożemu, po wariacku lub po angielsku. Skoro w pierwszych dwóch wypadkach sprawdza się celownik, to skąd wzięły się formy kończące się na -ku zamiast na -kiemu? Jak nazywa się taka forma?
Jakie są ograniczenia przy tworzeniu analogicznych konstrukcji z po? Czy będzie dobrze po lwiemu albo po wesołemu?